วรากรณ์ สามโกเศศ
มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
21 เมษายน 2558
การแสวงหาพืชผักและผลไม้ตามธรรมชาติมาใช้ในการประกอบอาหารหรือตกแต่งเพื่อแข่งขันกันกำลังเป็นทางโน้มสำคัญที่สามารถสร้างเงินทองได้มหาศาล มะนาวพันธุ์นิ้วของออสเตรเลีย (Australian Finger Lime) กำลังได้รับความนิยมอย่างกว้างขวาง
ชื่อทางการของมะนาวนิ้วนี้ก็คือ Citrus australasica รูปร่างยาวรีมีขนาดประมาณนิ้วก้อย ผิวสีเขียว หรือม่วง หรือน้ำตาล หรือแดง สิ่งที่ดูแปลกและน่าบริโภคก็คือเนื้อในของมันประกอบด้วยเมล็ดขาวใส หน้าตาเหมือนไข่ปลาคาเวียร์ (ที่ถูกต้องคือไข่ปลา sturgeon พันธุ์ Beluga, Ossetra และ Sevruga แต่มนุษย์เรียกชื่อนี้กันจนชิน)
มะนาวนิ้วเป็นพืชป่าขึ้นอยู่ในบริเวณตะวันออกเฉียงใต้ของรัฐควีนสแลนด์ และ ตอนเหนือของรัฐนิวเซาท์เวลส์ ซึ่งเป็นบริเวณที่มีอากาศร้อนคล้ายบ้านเรา เพียงแต่มีความชื้นน้อยกว่ามาก ลักษณะก็เป็นไม้พุ่มคล้ายต้นมะนาวคือมีหนามคม มีใบเรียว สูง 2-7 เมตร หากปลูกในกระถางโดยดูแลอย่างดีเพียงหนึ่งปีก็ให้ผลได้
ฝรั่งที่มาตั้งรกรากในทวีปนี้เมื่อกว่า 200 ปีมาแล้วรู้จักมะนาวพันธุ์นี้ แต่คนออสเตรเลียทั่วไปในอดีตไม่รู้จักมัน ในบางบ้านเท่านั้นที่เอามาทำเป็นแยมหรือผักดอง การนำมะนาวพันธุ์นิ้วมาใช้ในการค้าเกิดขึ้นในกลางทศวรรษ 1990 โดยเอามาทำแยม ในปี 2000 ผู้คนเริ่มรู้จักมากขึ้นจากการเอามาตกแต่งอาหารให้งดงาม และเอามาใช้แทนที่มะนาวปกติ
งานวิจัยมะนาวนิ้วของออสเตรเลีย เริ่มตั้งแต่ทศวรรษ 1970 และพบว่าสามารถต้านทานโรครากเน่า อีกทั้งไม่เป็นแหล่งพักพิงของแมลงทำลายผลไม้ (fruit fly) อีกด้วย ดังนั้นจึงมีการนำมาผสมข้ามพันธุ์กับมะนาวพันธุ์อื่น ๆ จนได้ผิวและเนื้อในที่มีหลายสี คล้ายไข่ปลาคาเวียร์ โดยมีสีเขียวสีแดง สีส้มและขาวใส ลองจินตนาการดูว่าถ้าเอามาลอยหน้ากระท้อนหรือสละลอยแก้วแล้วจะงดงามน่ากินเพียงใด
เม็ดปลาคาเวียร์ของมะนาวนิ้วมีรสชาติเหมือนมะนาว แต่ไม่เปรี้ยวและขมมาก เมื่อขบแตกจะมีน้ำออกมาซึ่งมีกลิ่นหอมและรสชาติเฉพาะตัว ด้วยเหตุนี้ปัจจุบันจึงมีการนำมาปลูก เชิงพาณิชย์กันมากในบริเวณอากาศร้อนคล้ายเขตศูนย์สูตรออสเตรเลีย
ในเว็บไซต์จะเห็นการเสนอขายออนไลน์กันมาก อยู่ในราคาประมาณ 700-800 บาท ต่อหนึ่งต้น ขนาดความสูงไม่ต่ำกว่าหนึ่งฟุต ในบ้านเราขณะนี้ก็มีการขายกันคึกคักมากต้นละประมาณ 1,000 บาท และขายดีเสียด้วย
ออสเตรเลียมีของดีที่โลกไม่รู้จักมากนักอีกอย่างหนึ่ง นั่นก็คือ Tea tree oil หรือน้ำมันจากต้นชา ซึ่งคำว่า tea tree ในที่นี้คนละเรื่องกับต้นชาที่เอาใบมาชงน้ำ ถึงแม้ว่าจะมีใบเรียวยาว เป็นไม้พุ่มเหมือนกันก็ตามแต่เป็นคนละพันธุ์โดยสิ้นเชิง เรื่องเล่ามีอยู่ว่ากัปตัน Cook ซึ่งเป็นผู้บุกเบิกทวีปนี้ใน ค.ศ. 1770 ได้เอาใบนี้มาทดลองชงน้ำกิน ลูกน้องจึงเรียกว่าชา
ต้นไม้ชนิดนี้เป็นพืชพื้นเมืองอยู่ในบริเวณเดียวกับมะนาวนิ้ว คนออสเตรเลียสะกัดเอาน้ำมันซึ่งมีลักษณะใสและมีกลิ่นแคมเฟอร์ น้ำมันนี้เป็นพิษหากกินเข้าไป นิยมใช้ทา บนผิวหนังที่เป็นแผลเพื่อรักษา งานวิจัยพบว่าสามารถช่วยฆ่าเชื้อโรค ช่วยรักษาสิว รักษาแผลจากเริม และการติดเชื้ออื่น ๆ บนผิวหนัง ตลอดจนสามารถกำจัดรังแคและเหาอีกด้วย
ในเรื่องมะนาวนิ้วนี้ต้องระวังอย่าสับสนกับ finger lemon หรือพระหัตถ์ของพระพุทธเจ้า (Buddha’s Hand) ซึ่งเป็นมะนาวอีกชนิดหนึ่งซึ่งเติบโตในอินเดีย จีน ตะวันออกไกล ตลอดจนบ้านเรา
มะนาวผลสีเหลืองชนิดนี้หน้าตาคล้ายหัวกระชาย กล่าวคือมีจุกและแยกลงมาเป็น ผลยาวคล้ายพริกชี้ฟ้าซึ่งมีจำนวนถึงกว่า 10 หัว บางครั้งนิ้วหรือพริกชี้ฟ้านี้ก็บานออก บางครั้งก็หุบเข้าหากัน ในจีนและญี่ปุ่นใช้อบผ้าและเพื่อส่งกลิ่นหอมในบ้าน อีกทั้งใช้บูชาพระ คนจีนบางกลุ่มถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของความสุข การมีอายุยืนและความมั่งคั่ง มักนำไปถวายวัดในตอนปีใหม่
รสชาติของมันก็เป็นมะนาวเพราะอยู่ในตระกูล citrus เช่นเดียวกัน แต่เนื่องจากอ่อนไหวต่อความหนาวจึงมักใช้ต่อกิ่งกับต้นหลักเมื่อนำไปปลูกในเขตค่อนข้างหนาว เช่น ทางใต้ของรัฐคาลิฟอร์เนีย ปัจจุบันมีผู้นิยมปลูกเพราะยามเมื่อออกลูกเต็มต้นจะเป็นภาพที่งดงามและแปลกตา ปัจจุบันมีการนำมาตกแต่งและปรุงอาหารเช่นเดียวกับมะนาวพันธุ์นิ้วของออสเตรเลีย
การนำมะนาวพันธุ์นิ้วออสเตรเลียจากป่ามาใช้เพี่อการค้าจนเริ่มสร้างรายได้มหาศาลมีบทเรียนสำหรับไทย จุดเริ่มต้นคืองานวิจัย เมื่อเข้าใจธรรมชาติของมันก็คัดเลือกพัฒนาพันธุ์โดยผสมข้ามกับมะนาวพันธุ์อื่นจนเกิดเป็นสีต่าง ๆ แปลกไปจากสีเขียวดั้งเดิม มีเนื้อในที่ไม่ขม และมีความงดงามคล้ายไข่ปลาคาเวียร์ยิ่งขึ้น
ลูกกะทกรกพันธุ์ใหญ่ ลูกมะเดื่อ ข้าวป่า ข้าวสีเข้ม ฯลฯ คือเพื่อนจากป่าของมะนาวนิ้วซึ่งได้รับการพัฒนาขึ้นโต๊ะอาหารเช่นกัน และกำลังสร้างงานตลอดจนรายได้ให้แก่ ผู้เห็นอนาคตของมัน
รายได้จากการเพาะพันธุ์ ขายเมล็ด ขายต้นให้แก่ชาวโลกออนไลน์ ตลอดจนการส่งออกผลของมันไปทั่วโลก พร้อมกับการประชาสัมพันธ์ภาพเนื้อในอันงดงามของมะนาวนิ้วคล้ายไข่ปลาคาเวียร์คู่ไปกับธุรกิจบริการอาหาร และการครัว เป็นเศรษฐกิจการเกษตรเชิงสร้างสรรค์อย่างแท้จริง
เรามีพืชป่าหลายอย่างที่สามารถพัฒนาขึ้นมาได้ในเส้นทางนี้ วัตถุดิบของเราได้แก่สมุนไพรจำนวนมากมาย ลูกไม้ป่า พันธุ์ดอกไม้ป่า ผักและเห็ดที่เติบโตตามธรรมชาติ บางพันธุ์แค่ขายในอาเซียนก็รวยได้แล้ว
เรื่องนี้สอนให้รู้ว่าวิสัยทัศน์ผสมด้วยความคิดสร้างสรรค์สามารถสร้างโอกาสของงานและรายได้อย่างไม่จำกัด