วรากรณ์ สามโกเศศ
มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
3 มิถุนายน 2557
เหตุการณ์จับเด็กหญิง 276 คน ไปจากโรงเรียนโดยกลุ่มผู้ก่อการร้ายในไนจีเรียเพื่อเอาไปขายเป็นทาสหรือเป็นภรรยาสะเทือนใจคนทั้งโลกโดยเฉพาะอย่างยิ่งหัวหน้ากลุ่มผู้ก่อการร้ายบอกว่าเด็กหญิงเหล่านี้ก็ไม่สมควรจะไปโรงเรียนเรียนหนังสืออยู่แล้ว
เมื่อคืนวันที่ 14 เมษายน 2014 กลุ่มก่อการร้ายติดอาวุธโจมตีโรงเรียนมัธยมหญิงในหมู่บ้าน Chibok ประเทศไนจีเรีย โดยฆ่าทหารและผู้คุ้มกัน จับตัวเด็กหญิงขนขึ้นรถและหายไป
ถึงแม้กลุ่ม Boko Haram ซึ่งเป็นกลุ่มติดอาวุธอาละวาดฆ่าฟันผู้คนในบริเวณนั้น จะไม่ออกมารับว่าเป็นผู้ทำแต่ก็รู้กันไปทั่วว่าเป็นผลงานของใครเนื่องจากกลุ่มนี้ใช้โรงเรียนเป็นเป้าหมาย ตั้งแต่ปี 2010 โดยฆ่านักเรียนมาแล้วเป็นร้อย ๆ คน
สาเหตุที่ Boko Haram กระทำสิ่งชั่วร้ายนี้ก็เพราะ Boko Haram ในภาษา Hausa ของแถบนั้นหมายถึง “การศึกษาแนวตะวันตกเป็นสิ่งต้องห้าม” เหตุที่เชื่อเช่นนี้ก็เพราะสมาชิกเป็นมุสลิมโบราณชนิดหัวรุนแรง กล่าวคือเชื่อว่ากิจกรรมเศรษฐกิจและสังคมที่เกี่ยวพันกับความคิดตะวันตกทั้งหมดเป็นสิ่งต้องห้าม เช่น การลงคะแนนเลือกตั้ง ใส่เสื้อเชิ้ต นุ่งกางเกง รับการศึกษา ฯลฯ
สังคมไนจีเรียรู้จัก Boko Haram ดี และระอากับกลุ่มนี้มานานพอควร ความคิดต่อต้านการศึกษาตะวันตกในบางกลุ่มของประชาชนที่ปัจจุบันมีจำนวน 175 ล้านคน (ใช่ครับ 175 ล้านคน) มีมานานแล้ว Boko Haram เป็นกลุ่มหนึ่งที่มีแนวคิดเช่นนี้เพียงแต่ว่าเป็นกลุ่มที่ติดอาวุธ มีแนวคิด หัวรุนแรง และมีความเชื่อมโยงกับหลายกลุ่มก่อการร้ายซึ่งอาจรวมไปถึงกลุ่มอัลกออิดะห์ด้วย
ในปี 2002 ได้เกิดมีผู้นำในแนวคิดนี้ขึ้นชื่อ Mohammed Yusuf ตั้งกลุ่ม Boko Haram ขึ้นที่เมือง Maiduguri โดยมีกลุ่มอาคารเป็นสำนักงานใหญ่อันประกอบด้วยโรงเรียนแนวอิสลาม สุเหร่า ฯลฯ พ่อแม่มุสลิมจากที่ต่าง ๆ ส่งลูกมาเรียนที่โรงเรียนศาสนานี้กันมาก อย่างไรก็ดีจุดประสงค์ใหญ่ของการจัดตั้งไม่ใช่เพื่อการเรียนหากแต่มีเป้าหมายแฝงของการจัดตั้งรัฐมุสลิมอิสระโดยใช้โรงเรียนเป็นเครื่องมือในการหาสมาชิก
Boko Haram ในปี 2009 โจมตีสถานีตำรวจ อาคารรัฐบาลต่าง ๆ ฆ่าฟันคนตายเป็นจำนวนมาก ในที่สุดรัฐบาลไนจีเรียก็บุกยึดอาคารที่ทำการได้และฆ่านาย Yusuf ตาย ตอนแรกทางการก็เข้าใจว่าปราบ Boko Haram ได้ราบคาบแล้ว แต่ Yusuf มีลูกน้องคนรองชื่อ Abubakar Shekau มารับงานต่อ
Shekau มีประวัติเป็นมุสลิมหัวรุนแรงมาก เป็นผู้นำเข้าโจมตีโรงเรียน เผาโรงเรียน ฆ่าคริสเตียน ยิว และคนศาสนาอื่น ๆ จนเป็นที่หวาดหวั่น ปัจจุบันเข้าใจว่าอยู่ในวัย 30 ปีกว่า ทางการเคยเชื่อว่าเขาตายไปแล้ว แต่เขายืนยันว่ายังอยู่และมีผลงานดังปรากฏ ประชาชนบางส่วนก็เชื่อว่าเขาเป็นตัวปลอมเพราะ Shekau ตัวจริงตายไปแล้ว
เหตุการณ์จับเด็กหญิง 276 คนนี้มีชื่อเรียกในสื่อตะวันตกว่า 2014 Chibok Kidnapping เนื่องจากโรงเรียนนี้ตั้งอยู่ที่หมู่บ้าน Chibok ซึ่งเป็นบริเวณที่อยู่อาศัยของคนอาฟริกันที่เป็นคริสเตียนจำนวนหนึ่ง
สมาชิกของ Boko Haram ส่วนใหญ่มาจากเผ่า Kanuri ซึ่งเป็นเผ่าใหญ่ที่สุดใน 3 รัฐทางตะวันออกเฉียงเหนือของไนจีเรีย คนเผ่านี้จะมีแผลเป็นซึ่งมีลักษณะพิเศษบนใบหน้าจากพิธีกรรมตั้งแต่ยังเด็ก อีกทั้งยังมีสำเนียงของภาษา Hausa แตกต่างจากคนอื่น ดังนั้นจึงสามารถสังเกตสมาชิก Boko Haram ได้ง่าย
ก่อนหน้าเหตุการณ์ Chibok ความรุนแรงของ Boko Haram ก็เพิ่มมากขึ้นเป็นลำดับในทุกเดือน และครอบคลุมเป้าหมายกว้างขวางขึ้น เช่น ค่ายทหาร วิทยาลัยของรัฐบาล ฯลฯ นอกเหนือจากโรงเรียนซึ่งเป็นเป้าหมายปกติ เฉพาะในปี 2014 เชื่อว่า Boko Haram ฆ่าคนไปไม่ต่ำกว่า 4,000 คน
เด็กผู้หญิงที่ถูกจับไปในเหตุการณ์ Chibok มีอายุตั้งแต่ 16-18 ปี ส่วนใหญ่อยู่ปีสุดท้ายของชั้นมัธยม ตัวเลขและข่าวที่ออกมาสับสนโดยตลอด บ้างก็ว่า 234 คน บ้างก็ว่า 329 คน อย่างไรก็ดีประมาณการอยู่ที่ 276 คน
นับตั้งแต่กลางเมษายน 2014 ถึงกลางพฤษภาคม 2014 มีข่าวว่า 53 คนหนีออกมาได้ ส่วนที่เหลือยังถูกจับอยู่ ข่าวที่ออกมาก็คือเด็กจำนวนหนึ่งที่เป็นคริสเตียนจะถูกบังคับให้เป็นมุสลิม อีกส่วนหนึ่งต้องแต่งงานกับสมาชิกของ Boko Haram (ราคาเจ้าสาวอยู่ประมาณ 12.05 เหรียญสหรัฐ หรือ 390 บาท ไม่ทราบว่าใครเป็นคนได้เงิน) บางส่วนจะถูกขายเป็นทาสทางเพศ
เรื่องนี้เป็นข่าวขึ้นมาจนทราบกันไปทั่วโลกและมีการรณรงค์ช่วยเหลือเด็กก็เพราะสื่อตะวันตกและพ่อแม่ที่ไขว่คว้าหาความช่วยเหลือเมื่อทราบว่าลูก ๆ ถูกขนส่งข้ามไปยังประเทศเพื่อนบ้าน เช่น Chad และ Cameroon
การจับตัวไปเช่นนี้สะเทือนใจและสร้างความสลดใจให้คนทั้งโลกโดยเฉพาะผู้หญิงเป็นอันมาก ไม่อยากเชื่อว่ายังมีการค้าทาสสมัยใหม่ บังคับให้แต่งงาน ให้เปลี่ยนศาสนา โดยเฉพาะบังคับใจเพื่อผลประโยชน์ทางเพศ
รัฐบาลไนจีเรียเมื่อตื่นขึ้นเพราะข่าวจากต่างประเทศ ก็ออกปราบปรามเพื่อชิงตัวกลับ แต่ก็ไม่ได้ผล ต้องสู้รบอย่างหนักกับ Boko Haram จนชาวบ้านบริเวณนั้นตายไปอีกไม่ต่ำกว่า 300 คนในวันที่ 12 กรกฎาคม 2014 ผู้นำ Boko Haram ปล่อยคลิบวีดีโอแสดงภาพเด็กที่ถูกจับจำนวน 130 คน โดยเรียกร้องให้แลกกับพรรคพวกที่ถูกจับอยู่ในคุก แต่ถึงปัจจุบันรัฐบาลก็ยังไม่ยอม ปัจจุบัน Shekau เป็นผู้นำ Boko Haram ที่กำลังถูกล่าตัวอย่างหนักโดยรัฐบาลไนจีเรีย และรัฐบาลต่างประเทศที่ทนไม่ได้กับทารุณกรรมเด็กผู้หญิงและความรุนแรงที่เกิดขึ้น
คนที่ถูกกระหน่ำหนักด้วยในเรื่องนี้คือสุภาพสตรีหมายเลขหนึ่งของไนจีเรียคือ นาง Patience Jonathan ที่ระบุว่ากลุ่มต่อต้าน Boko Haram ให้ตัวเลขที่ไม่จริงเกี่ยวกับอาชญากรรมของกลุ่ม คนติดตามเหตุการณ์บอกว่าเธอพูดเช่นนี้ก็เพราะหมั่นไส้หญิงไนจีเรียคนหนึ่งที่ช่วยเหลือหา แนวร่วมจากต่างประเทศในสื่อสมัยใหม่ให้เข้ามาช่วยแก้ไขปัญหา เธอเห็นว่าทำเกินหน้าเธอไป
ความคิดว่าผู้หญิงควรมีบทบาทเพียงอยู่ในครัวและอุ้มท้องมีลูกยังมีอยู่ในโลกแม้แต่ประเทศไทยอย่างน่าสมเพช คนเหล่านี้คงจะไม่รู้จักคำกล่าวของธนาคารโลกที่ว่า “ให้การศึกษาแก่แม่ คือการให้การศึกษาแก่โลก” กระมัง